تعریف خلاصه نویسی مقاله و متن
خلاصه نویسی مقاله و خلاصه نویسی متن، طبق تعریف یک جمله یا پاراگراف یا صفحه ساده از نکات اصلی یک موضوع طولانی است. نوشتن یک خلاصه خوب نشان میدهد که شما واقعا متن مورد نظر را درک کرده‌اید و می‌توانید به نحو موثر چیزی را که درک کرده‌اید به خوانندگان مطلب خلاصه خود منتقل کنید. خلاصه نویسی مقاله و خلاصه نویسی متن یک مهارت تکنیکی است که توانایی نوشتن و درک مطلب شما را نشان میدهد. خلاصه‌ای که به خوبی نوشته شده است تحلیل متن نیست؛ بلکه مرور فشرده اثر اصلی نوشته شده است. نوشتن خلاصه یا متن برای بار اول می‌تواند سخت باشد، ولی شما به کمک روش زیر می‌توانید همه متون را برای هر کلاس درسی و هر مخاطبی به سرعت و با موفقیت خلاصه نویسی کنید.
1- خواندن متن
اولین مرحله خلاصه نویسی، خواندن متن اصلی بدون یادداشت است. هدف این است که با ایدۀ متن اصلی آشنا و به سبک خاص نویسنده پی ببرید. زمانی‌که برای اولین بار متن را می‌خوانید، خط کشیدن زیر متن کار سختی است، ولی خواندن کل متن قبل از تشریح آن، به شما اطمینان میدهد که به ایدۀ اصلی متن بدون اینکه وارد جزئیات خاص آن شوید، دست پیدا کنید و از خلاصه‌نویسی‌های بیهوده دوری می‌کنید.
2- دستیابی به ایدۀ اصلی خلاصه
پس از خواندن متن اصلی، زمانی را به اندیشیدن در مورد آن اختصاص دهید. در مورد نکات مهم متن و اینکه نویسنده چگونه دنبالۀ رویدادها را ساخته است، فکر کنید. در ادامه متن مثال‌هایی از اقداماتی که باید برای خلاصه نویسی یک داستان انجام شود را بیان می‌کنیم. خلاصه نویسی یا هر متن دیگری هم کمابیش مشابه همین مورد خواهد بود. برای مثال زمانی که یک متن داستانی خلاصه می‌شود، شما باید پاسخ سوالات پنجگانه زیر را مشخص کنید تا اجزاء اصلی متن خلاصه به‌وضوح مشخص شوند.
- چه کسی؟
- چه چیزی؟
- کجا؟
- چه وقت؟
- چرا؟
3- نکته برداری
داستان را مجدد بخوانید و این بار نکات مهمی که می‌خواهید در خلاصه نویسی یا داستان یا هر متن دیگری ذکر شوند را یادداشت کنید. زیر عنوان جملات و نقاط محوری مهم خط بکشید، نقل قول‌های مهم را پررنگ و رویدادهای اصلی را شماره‌گذاری کنید. همچنین، قسمت‌هایی که درک نکرده‌اید را هم مشخص کنید. با توجه به سختی متن، آن را آنقدر بخوانید تا یک درک قوی برای نوشتن خلاصه متن به دست بیاورید.
4- مرتب‌سازی یادداشت‌ها
پس از اینکه متن را به طور مجدد و با دقت خواندید، زمانی را جهت مرتب‌سازی یادداشت‌ها واطلاعات به دست‌آمده اختصاص دهید، طوری‌که وقتی شروع به نوشتن خلاصه مقاله یا خلاصه متن می‌کنید این یادداشت‌ها و نکات، مرجع قابل اطمینانی برای شما باشند. به عقب برگردید و نکات کلیدی را به طور کامل شرح دهید و اطلاعاتی که درک آنها برای شما دشوار بود را نیز مشخص کنید.
شاید دوست داشته باشید این مطلب را هم بخوانید:
5- خلاصه مقاله یا خلاصه متن را بنویسید
در اینجای کار، شما تقریبا سرفصل مهمترین موضوعات خود را در اختیار دارید. همچنین می‌توانید سایر نکات کلیدی را داخل یک پاراگراف خلاصه قرار دهید. در زمان خلاصه نویسی مقاله و خلاصه نویسی متن، نکات ذیل فراموش نشود:
- تمام جملات را با زمان حال ساده بنویسید.
- نام نویسنده و عنوان اثر او یا سایر اطلاعات مهم در مورد متن را قید کنید.
- مختصر بنویسید، طول خلاصه نباید مساوی با طول متن اصلی باشد.
- اگر از انواع نقل قول مستقیم استفاده می‌کنید، آنها را ذکر کنید.
- نظرات، ایده‌ها یا تعابیر و تفاسیر خود را وارد خلاصه نکنید، زیرا هدف از نوشتن خلاصه این است که دقیقاً آنچه که نویسنده می‌خواهد بگوید را بنویسید، نه اینکه نظر یا درک خود را بیان کنید.
6- صحت مطالب نوشته شده را بررسی کنید
پس از اینکه پیش‌نویس خود را کامل کردید، مجددا خلاصه را بخوانید تا مطمئن شوید، ایده های اصلی نویسنده به درستی بیان و هر نوع نقل قول مستقیم نیز، صحیح ذکر شده است. نکات موجود در مرحلۀ قبل (مرحله 5) را بررسی کنید تا مطمئن شوید که متن حاوی هیچ گونه نظر شخصی نیست و جملات با زمان حال ساده نوشته شده است.
7- اصلاحات
پس از اینکه صحت مطالب نوشته شده را بررسی کردید، باید سبک گرامر و قواعد نشانه‌گذاری را اصلاح کنید. سعی کنید شخص دیگری را نیز پیدا کنید و از او بخواهید متن را بررسی و داوری کند، زیرا دیدگاه فرد دیگر ممکن است چیزهایی که به چشم شما نیامده را ببیند.
8- بررسی و مرور خلاصه
پس از اینکه اصلاحات خلاصه نویسی مقاله یا خلاصه نویسی متن را انجام دادید، باید مرور کلی آنچه را که نوشته‌اید، انجام دهید. به سراغ چک‌لیست زیر بروید تا مطمئن شوید که خلاصه متن شما شامل تمام اجزای لازم است:
- عنوان و نام نویسنده در مقدمه آورده شده‌اند
- از زمان حال برای نوشتن جملات خود استفاده کرده‌اید
- تمام مراجع متنی که مستقیما به آنها استناد کرده‌اید، ذکر شده باشند
- از افعال اول شخص مفرد استفاده نشده باشد
- متن فاقد نظرات و تفسیرهای شخصی باشد
